Konkurs Zagłębiowski Park Linearny - II miejsce
Konkurs jednoetapowy – II miejsce
Data: 2015r.
Autorzy: Ewa Twardoch, Marta Gocek, Agata Twardoch, Magdalena Rugor, Wojciech Zientek, konsultacje: Michał Stangel
Projekt Zagłebiowskiego Parku Linearnego.
Park linearny nie jest typowym parkiem, opiera się na wielokilometrowych trasach i pętlach turystycznych. Zagłębiowski Park Linearny ma trzy początki i jeden koniec, co przy odpowiednim kształtowaniu przestrzeni pozwoli na uzyskanie pętli i w efekcie uzyskanie funkcji parku okrężnego.
Zaplanowana przez nas struktura parku opiera się na punktach węzłowych i przystankowych połączonych siecią tras turystycznych.
Główną formą jest turystyka rowerowa i piesza, uzupełniana przez turystykę kajakową i konną.
Przez długie kilometry Park Linearny może być tylko trasą oznakowaną słupami informacyjnymi.
Projektując Park Linearny stawialiśmy sobie pytania:
jak przyciągnąć do niego ludzi?
co zrobić żeby był atrakcyjny?
jak pogodzić funkcje przyrodnicze i turystyczne?
co zrobić żeby zmienić stereotypowe postrzeganie Zagłębia?
O turystyce…
czyli jak przyciągnąć ludzi do Parku?
Zorganizować punkty węzłowe.
Punkty węzłowe regionalne
Punkty węzłowe mają za zadanie przyciągnąć użytkowników na teren Parku Linearnego z całego regionu. Wessać turystów z pobliskich znanych i uczęszczanych szlaków Orlich Gniazd czy Pustyni Błędowskiej. Przyciągnąć mieszkańców konurbacji śląskiej.
Do punktu węzłowego turyści przyjadą na cały dzień, a w przyszłości może nawet i na weekend.
Punkty węzłowe przyciągną użytkowników, ponieważ:
mają tradycje turystyczne
na ich terenie znajdują się atrakcje kulturowe o ponadregionalnym znaczeniu,
wokół nich znajdują się duże kompleksy leśny lub tereny zieleni urządzonej, odpowiednie do odpoczynku i rekreacji
łatwo do nich dojechać
Zaplanowano, że turyści, którzy przyjadą do danego punktu węzłowego, dla jego właściwych walorów, otrzymają na miejscu doskonałą infrastrukturę turystyczną.
Będzie tam na nich czekała:
informacja turystyczna,
większe i mniejsze lokale gastronomiczne na każdą kieszeń i podniebienie,
oferta edukacyjna i rozrywkowa
miejsca wypoczynku dla dorosłych i place zabaw dla dzieci
wypożyczalnie sprzętu turystycznego
parkingi
baza noclegowa
Te wszystkie atrakcje będą magnesem przyciągającym coraz więcej turystów do punktów węzłowych. W dużej mierze od organizacji takiego punktu zależy sukces parku.
Punkt węzłowy powinien umożliwić zaparkowanie samochodu, wypożyczenie sprzętu turystycznego, posilenie się przed drogą i czytelną informację ukierunkowującą użytkowników na trasy Parku Linearnego.
Ukierunkowanie ruchu turystycznego na trasy Parku Linearnego:
dobre oznakowanie tras turystycznych
trasy turystyczne o różnym stopniu trudności
trasy turystyczne o różnej długości
trasy turystyczne dla różnych grup ludzi
trasy turystyczne dla różnych sposobów przemieszczania się
Punkty węzłowe lokalne
Park linearny dedykowany jest również użytkownikom z jego najbliższego sąsiedztwa. Chcielibyśmy, żeby trasy parku linearnego służyły do popołudniowych wycieczek, do nauki jazdy lub do dojazdów do szkół. Tereny zieleni leżące wzdłuż tras parku zostaną wykorzystane jako parki sąsiedzkie. W zależności od uwarunkowań służyć będą jako lokalne centra rekreacji i sportu, ośrodki kulturalne lub edukacyjne.
Punkty węzłowe lokalne przyciągną użytkowników z sąsiedztwa. Korzystać się z nich będzie głównie popołudniami. Będą świetnymi punktami organizacji i orientacji. Można się będzie przy nich umówić na popołudniowy spacer lub wycieczkę.
Wokół punktów węzłowych lokalnych zaczną powstawać nowe usługi gastronomiczne i okołoturystyczne. Wypożyczalnie sprzętu sportowego. Być może organizować się zaczną sąsiedzkie kluby sportowe czy grupy artystyczne.
Punkty przystankowe
Na trasach przewidziano punkty przystankowe. Punkty te zostaną zorganizowane w sposób uporządkowujący ruch turystyczny. Lokalizowane będą w miejscach szczególnych, umożliwiając podkreślenie ich walorów.
Punkty odpoczynkowe – altany, ławki krajobrazowe – lokalizowane w miejscach o walorach wypoczynkowych, rozstawione w miarę regularnie, pozwalając zaplanować odpoczynek.
Punkty widokowe – podkreślone odpowiednim ustawianiem małej architektury, tarasami widokowymi, lunetami – punkty lokalizowane w miejscach o wysokich walorach widokowych, odkrywające dalekie widoki, pozwalające delektować się krajobrazem naturalnym lub industrialnym. Punkty widokowe mają szczególne znaczenie przy kształtowaniu zmian w postrzeganiu Zagłębia. Próba wskazania bogactwa zróżnicowanych krajobrazów zagłębia, pozwoli w dłuższej perspektywie czasu zmienić stereotypowe myślenie o tym regionie.
Trasy i pętle turystyczne
Organizacja ruchu turystycznego opierać się będzie na trasach rowerowych, pieszych, konnych i kajakowych. Główne trasy parku zaczynają się w Sławkowie, Siewierzu i Rozkówce, a kończą lub łączą w Trójkącie Trzech Cesarzy.
Weekendowy turysta może skorzystać z każdej trasy z osobna. Może spłynąć wypożyczonym na starcie kajaku i na dole wymienić go na rower, którym wróci do punku wyjścia. Na własnym rowerze turysta może przejechać cały park wokoło.
O przyrodzie ….
Struktury ekologiczne i funkcje przyrodnicze.
Od północy, w okolicach Siewierza, Park Linearny bezpośrednio sąsiaduje z kompleksami Lasów Stobrawsko - Lublinieckich oraz Parku Krajobrazowego Orlich Gniazd. Lasy te są ważnym elementem korytarza ekologicznego o randze krajowej, łączącego doliny Odry i Wisły.
Wyżej wymienione kompleksy leśne, o randze biocentrów regionalnych, charakteryzują się wysokim stopniem bioróżnorodności i powinny zostać połączone z terenami Parku Linearnego, w sposób umożliwiający przepływ materii i zasilanie przyrodnicze.
Na obszarze opracowania głównymi połączeniami przyrodniczymi (korytarzami ekologicznymi o randze lokalnej) będą rzeki wraz z terenami do nich przyległymi. Dzięki lokalnym korytarzom ekologicznym, opartym na sieci rzek, możliwe jest połączenie pomiędzy biocentrami, a miejskimi terenami zieleni. W znaczący sposób pozwala to na podniesienie poziomu bioróżnorodności na terenach zieleni podłączonych do takiej sieci. Korzyści z takich połączeń są, w długoletniej perspektywie, ogromne. Kształtowanie, na obszarach zabudowanych, systemu terenów zieleni połączonych między sobą oraz z otaczającymi rezerwuarami przyrodniczymi, pozwala na przepływ materii, zasilanie przyrodnicze, czyli obrazowo mówiąc, pozwala wymienić szczury i gołębie zamieszkujące centra miast na wiewiórki i sikorki.
Planując polepszenie warunków przyrodniczych obszaru wprowadzić należy działania mające na celu wytworzenie się struktury o randze wyspy ekologicznej w centrum Parku Linearnego, wykorzystując do tego teren o wysokich walorach przyrodniczych znajdujące się wokół Pogorii.
Rzeki.
Teren parku linearnego to trzy, zlewające się na końcu w jedną, rzeki. Rzeki te mają różny charakter (uregulowany i naturalny) oraz stopień zanieczyszczenia.
Świadome kształtowanie tych rzek jest kluczowe dla sukcesu parku linearnego.
Należy podjąć działania zmierzające do rewitalizacji lub, jeśli to możliwe, renaturyzacji rzek skanalizowanych oraz działania mające na celu turystyczne udostępnienie fragmentów dzikich.
O ile renaturyzacja Czarnej Przemszy czy Brynicy wydaje się mało prawdopodobna, należy rozważyć działania rewitalizujące tj.:
rozszerzenie obwałowań,
umacnianie brzegów materiałami naturalnymi,
budowę urządzeń umożliwiających wędrówkę organizmów wodnych wzdłuż rzek
odtworzenie wysp, zatok, cypli.
Po osiągnięciu odpowiedniej czystości wody można rozważyć wykorzystanie rozwiązań tj. parki zalewowe, czyli miejsca na co dzień służące rekreacji, które przyjmują nadmiar wód w trakcie powodzi.
Próba renaturyzacji lub rewitalizacji rzek musi iść w parze z działaniami mającymi na celu podniesienie retencji wód opadowych na terenach zabudowanych. Systematyczne kształtowanie nowej zabudowy w sposób zwiększający retencję (powierzchnia bilologicznie czynna, bioswale, system miejskich zbiorników wodnych) pozwoli na ograniczenie uderzeń fal burzowych i ułatwi rewitalizację rzek.
O parkach punktowych na trasie parku linearnego…
Istniejące parki oraz nowe tereny zieleni projektowane w ramach projektu Parku Linearnego nanizane zostały na osie tras turystycznych. W zależności od walorów danego terenu parki te stają się punktami węzłowymi lub przystankowymi w strukturze Parku Linearnego.
We wszystkich projektowanych parkach nadrzędną funkcją jest obsługa użytkownika lokalnego.
Istniejące parki przeprojektowano, z zachowaniem indywidualnego charakteru i poszanowaniem dziedzictwa historycznego, poprzez nadanie współczesnych funkcji.
Z konsultacji społecznych i wytycznych konkursowych wynikała potrzeba organizacji miejsc charakterystycznych, miejsc spotkań. W procesie projektowym znaleziona została zasada projektowania wybranych parków poprzez tworzenie Centrów Edukacji Ekologicznych, co uzasadnione jest zarówno oczekiwaniami użytkowników jak i charakterem Parku Linearnego. W każdym obiekcie, w którym powstaje CEE, powstaje możliwość poszerzenia go o działalność dodatkową uzależnioną od potrzeb. I tak dokładając do CEE małą gastronomię, wypożyczalnie sprzętu sportowego lub toalety zaspakajamy potrzeby użytkowników oraz umożliwiamy w sposób zorganizowany aktywizacje usług komercyjnych.